SELEN

Selen jest zaliczany do minerałów śladowych w aspekcie żywienia. W przeprowadzonych badaniach wykazano niezbędność spożywania tego pierwiastka dla prawidłowego rozwoju. Niskie spożycie selenu prowadzi do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, co przekłada się na występowanie wielu problemów zdrowotnych.
Selen wchodzi przede wszystkim w skład enzymu antyoksydacyjnego o nazwie peroksydaza glutationowa, który współdziała z witaminą E, zapobiegając uszkodzeniu błon komórkowych przez wolne rodniki. Niski poziom spożycia selenu wiąże się z podwyższonym ryzykiem nowotworów (pomaga on komórkom zachować prawidłową szybkość procesów wzrostu i obumierania przez co chroni je przed zezłośliwieniem), chorób sercowo-naczyniowych, stanów zapalnych i innych schorzeń związanych ze szkodami powodowanymi przez wolne rodniki, w tym także z przedwczesnym starzeniem się i powstawaniem zaćmy. Selen w organizmie znajduje się we wszystkich tkankach. Najwięcej jest go w nerkach, wątrobie, śledzionie, trzustce i jądrach.

Układ odpornościowy
Selen jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Ma nawet właściwości antywirusowe.
Organizm otrzymujący odpowiednie ilości selenu może skuteczniej przeciwdziałać infekcjom wirusowym.
Badania wykazują, iż niski poziom selenu jest związany z gorszym funkcjonowaniem grasicy (głównego gruczołu układu odpornościowego i osłabionym działaniem białych krwinek). Jednocześnie stwierdzono, że suplementacja selenu prowadzi do poprawy i/lub przywrócenia odporności organizmu.
Niedobór selenu zmniejsza odporność na infekcje wskutek pogorszenia działania białych krwinek i grasicy, a suplementacja pobudza ich działanie. Pobudzenie odporności ustroju może odgrywać pewną rolę w zwalczaniu prze selen wirusów opryszczki.
Przyjmowanie selenu prowadzi do zwiększenia zdolności limfocytów do niszczenia komórek rakowych i zwiększenia aktywności białych krwinek zwanych naturalnymi komórkami zabójczymi ze względu na ich duże zdolności do zabijania komórek rakowych i mikroorganizmów.

Stany zapalne
Poziom selenu i peroksydazy glutationowej jest niski u osobników z reumatoidalnym zapaleniem stawów i może być niski w większości stanów zapalnych. Ponieważ wolne rodniki, oksydanty prozapalne prostaglandyny i leukotieny powodują większość uszkodzeń tkanek obserwowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów to niedobór selenu powoduje nawet większe szkody ze względu na niski poziom peroksydazy glutationowej, która jest szczególnie ważna w zmniejszaniu produkcji zapalnych prostaglandyn i leukotien. Selen w połączeniu z witaminą E wykazuje pewne działanie przeciwzapalne. Zastosowanie tego połączenia może przynieść korzyści w takich dolegliwościach jak łuszczyca, toczeń i reumatoidalne zapalenie stawów.

Detoksykacja i pomoc dla wątroby
Glutation będący składnikiem peroksydazy glutationowej jest najważniejszym składnikiem detoksykacyjnym organizmu. Funkcjonuje on w komórkach wszystkich tkanek, ale w wątrobie występuje jego szczególnie duże stężenie ze względu na jego rolę w usuwaniu toksyn. Selen wzmacnia działanie glutationu, a także ułatwia syntezy peroksydazy glutationowej. Glutation pomaga usunąć lub/i zmniejsza szkodliwość: różnych substancji chemicznych pestycydów, hormonów, produktów końcowych przemiany materii, leków, metali ciężkich. Selen w przypadku metali ciężkich hamuje przyswajanie kadmu (np. z zanieczyszczonego powietrza) i zwiększa jego wydalanie. Selen wiąże również organiczne, jak i nieorganiczne postaci rtęci, ponadto antagonizuje ołów i glin. Szczególne znaczenie dla zdrowi ma zdolność selenu do neutralizacji i detoksykacji tzw. nadtlenków lipidowych. Nadtlenki lipidowe uszkadzają lipidy, błony komórkowe, białka i DNA oraz zwiększają ryzyko uszkodzenia wątroby, chorób układu krążenia, uszkodzeń i mutacji komórkowych.

Układ sercowo-naczyniowy
Istnieje silny statystyczny związek w badaniach epidemiologicznych pomiędzy niskim spożyciem selenu, a częstymi przypadkami chorób sercowo-naczyniowych (i vice versa). Stwierdzono, że selen wpływa na trzy czynniki ryzyka tego rodzaju chorób:

1. Odkładanie się cholesterolu w naczyniach krwionośnych
2. Współczynnik cholesterolu dobrego (HDL) do cholesterolu złego (LDL)
3. Lepkość płytek krwi

Oczy
Oczy są jednymi z tkanek najbardziej podatnymi na uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki. Są one nieustannie atakowane przez wolne rodniki wytwarzane wewnętrznie, które wpływają na wszystkie komórki, ale również przez rodniki powstające wskutek promieni UV, ozonu, zanieczyszczonego powietrza. Uszkodzenia te mogą powodować lub pogarszać stany zwyrodnieniowe, takie jak zaćma, a także ogólne pogorszenie wzroku związane z procesem starzenia się. Prawdopodobnie ze względu na tę wrażliwość oczu w zdrowej tkance oka znajduje się nieproporcjonalnie duże stężenie antyoksydantów (takich jak karotenoidy (np. luteina), selen, witamina C i E. Stężenie selenu w cieczy wodnistej oka jest szczególnie istotne w przypadku zaćmy.

Profilaktyka nowotworowa – ochrona komórek
Selen jest jednym z najważniejszych składników odżywczych odpowiedzialnych za ochronę komórek w organizmie. Pozbawia on wiele związków uszkadzających komórki właściwości toksycznych, takich jak metale ciężkie i liczne substancje rakotwórcze i mutagenne występujące w środowisku. Selen także pobudza reakcje układu immunologicznego. Amerykańska komisja ds. żywienia i żywności po analizie licznych badan poświęconych selenowi i nowotworom, stwierdziła, że „niskie spożycie selenu lub zmniejszone stężenie selenu we krwi wiąże się z podwyższonym ryzykiem nowotworów”. Przeciwrakowy wpływ selenu ma większe znaczenie u osobników płci męskiej niż u żeńskiej. Jest najważniejszy w zapobieganiu nowotworom układu oddechowego i żołądkowo-jelitowego.

Inne możliwe zastosowania

Działanie przeciwutleniające
Selen (zwłaszcza w połączeniu z witaminą E) może zapewnić ochronę przed wieloma spustoszeniami organizmu wskutek jego starzenia się, chorób związanych z mutacją komórek, degeneracji układu sercowo-krążeniowego, oczu, stawów, różnorodnych stanów zapalnych, zaburzeń układu immunologicznego, problemów z bezpłodnością wśród osobników męskich (wskutek uszkodzenia nasienia przez substancje utleniające oraz wieloma innymi zagrożeniami dla zdrowia. Selen może także łagodzić objawy takie jak bóle głowy, sztywność i obrzęk stawów dzięki ograniczeniu ilości wolnych rodników uszkadzających tkanki.

Płodność samców
Selen jest ważnym składnikiem odżywczym wpływającym na płodność osobników męskich. Chroni komórki nasienia oraz pomaga utrzymać dużą ilość plemników w nasieniu. Selen jest potrzebny tarczycy do produkcji hormonu T3. Pomaga również regulować ilość wytwarzanego hormonu.

Suplementacja
Selen może być dostępny w postaci pojedynczego związku L-selenometioniny lub jego źródłem mogą być drożdże.
Selenometionina to organiczna postać selenu, która jest wchłaniana lepiej niż nieorganiczny selen.
L-selenometionina jest bardzo dobrze przyswajalną postacią organicznego selenu, w której selen jest związany z metioniną (w aminokwasie L-metionina cząsteczka siarki została zastąpiona przez selen). L-selenometionina przenika przez ścianę jelit, jest zatrzymywana przez organizm i równomiernie transportowana do tkanek i mięśni.
L-selenometionina może przenikać barierę krew-mózg, spełniając swoje funkcje odżywczo-ochronne. Większość selenu w spożywanych produktach występuje w postaci L-selenometioniny.
L-selenometionina zawiera 40,3 % elementarnego selenu (jonów selenu) oraz 59,7% metioniny.